Sigorta primleri, sosyal güvenlik sisteminin temel yapı taşlarından biridir. Ancak bazı durumlarda kişilerin geçmiş dönemlere ait sigorta primlerini ödeyip ödeyemeyeceği merak konusu olabilir. Geriye dönük sigorta ödemesi, belirli şartlar altında mümkün olabilen bir uygulamadır. Bu yazıda, geriye dönük sigorta ödemesi yapılıp yapılamayacağını, hangi durumlarda mümkün olduğunu ve bu sürecin nasıl işlediğini detaylı şekilde ele alacağız.
Geriye Dönük Sigorta Ödemesi Nedir?
Geriye dönük sigorta ödemesi, sigorta kapsamına sonradan dahil olmak isteyen kişilerin geçmişteki belirli bir döneme ait primlerini ödeyerek sigortalı hale gelmesi anlamına gelir. Ancak Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminde, herkesin istediği zaman geriye dönük olarak prim ödemesi yapması mümkün değildir. Belirli şartlar sağlanmadıkça, geçmişe dönük sigorta borçlanması yapılamaz.
Hangi Durumlarda Geriye Dönük Sigorta Ödemesi Yapılabilir?
Geriye dönük sigorta ödemesi yalnızca belirli durumlar için geçerlidir ve herkes bu imkandan faydalanamaz. İşte geriye dönük sigorta ödeme hakkının mümkün olduğu durumlar:
Doğum Borçlanması
Kadın sigortalılar, sigortalılık süresinden sonra doğan çocukları için belirli süreler dahilinde doğum borçlanması yaparak sigortalılık gün sayılarını artırabilirler.
Askerlik Borçlanması
Erkek sigortalılar, askerlik süresince sigortasız oldukları dönemi borçlanarak prim gün sayılarını artırabilirler. Bu, emeklilik yaşını öne çekmek açısından önemli bir avantajdır.
Yurt Dışı Borçlanması
Yurt dışında çalışan Türk vatandaşları, orada geçen çalışma sürelerini borçlanarak Türkiye’de sigortalılık süresi olarak saydırabilirler.
Bağ-Kur Tescili ve İhya İşlemleri
Bağ-Kur’lu olup da primlerini zamanında ödemeyen kişiler, ihya hakkı kapsamında geçmiş prim borçlarını ödeyerek sigortalılık sürelerini yeniden kazanabilirler.
Hizmet Tespit Davası
Kişi bir işyerinde sigortasız çalıştırıldıysa, mahkeme kararıyla geriye dönük sigorta tescili yaptırabilir. Bunun için iş mahkemelerinde hizmet tespit davası açılması gereklidir.
Geriye Dönük Sigorta Ödemesi İçin Başvuru Süreci
Geriye dönük sigorta ödemesi yapmak isteyen kişiler, öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) başvuruda bulunmalıdır. Başvuruda izlenecek temel adımlar şunlardır:
Gerekli Belgeleri Hazırlama
Borçlanma türüne göre gerekli belgeler değişiklik gösterebilir. Örneğin, doğum borçlanması için çocuğun kimlik bilgileri, askerlik borçlanması için terhis belgesi gereklidir.
SGK’ya Başvuru Yapma
Hazırlanan belgelerle birlikte en yakın SGK merkezine gidilerek başvuru yapılmalıdır. Başvurular bazı durumlarda e-Devlet üzerinden de gerçekleştirilebilir.
Ödeme Sürecini Takip Etme
SGK tarafından belirlenen prim tutarı, belirlenen süre içinde ödenmelidir. Ödemeler zamanında yapılmazsa borçlanma hakkı kaybedilebilir.
Geriye Dönük Sigorta Ödemesi Yapılamayan Durumlar
Her sigortalının geriye dönük prim ödemesi yapması mümkün değildir. Aşağıdaki durumlarda geriye dönük sigorta primi ödenemez:
Sigortasız Çalışılan Dönemler
SGK sisteminde sigorta girişi yapılmadan çalışılmış dönemler için doğrudan geriye dönük prim ödeme hakkı bulunmamaktadır. Ancak, hizmet tespit davası açılarak sigortasız geçen süreler tescil ettirilebilir.
İsteğe Bağlı Sigorta İçin Geriye Dönük Ödeme
İsteğe bağlı sigortalılık kapsamında geriye dönük prim ödeme hakkı bulunmamaktadır. Primler yalnızca sigortalılık başlangıç tarihinden itibaren düzenli olarak ödenmelidir.
Geçmişe Dönük Genel Sağlık Sigortası (GSS) Ödemeleri
Genel Sağlık Sigortası kapsamında geriye dönük olarak prim ödemesi yapmak mümkün değildir. Prim borçları ancak belirlenen güncel yapılandırma süreçleriyle ödenebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Geriye dönük sigorta ödemesi ile ilgili en çok merak edilen soruları ve yanıtlarını aşağıda bulabilirsiniz.
Geriye dönük sigorta primi herkes için geçerli mi?
Hayır, geriye dönük sigorta primi yalnızca belirli borçlanma türlerinde mümkündür. Doğum, askerlik, yurt dışı borçlanması gibi özel durumlar dışında geriye dönük prim ödemesi yapılamaz.
Sigortasız çalıştığım dönemi geriye dönük sigortalı yapabilir miyim?
Bu ancak hizmet tespit davası açılarak ve mahkeme kararıyla mümkündür. Kendi isteğinizle bu dönemler için prim ödeyemezsiniz.
Bağ-Kur ihya işlemi nasıl yapılır?
Daha önce Bağ-Kur tescili olup da primlerini ödemeyen kişiler, SGK’ya başvurarak ihya talebinde bulunabilirler. Bu durumda geçmiş prim borçları hesaplanır ve ödeme yapılarak sigortalılık süresi yeniden aktif hale getirilebilir.
Askerlik veya doğum borçlanması emeklilik yaşımı etkiler mi?
Evet, askerlik veya doğum borçlanması yaparak prim gün sayınızı artırabilirsiniz. Askerlik borçlanması sigorta başlangıç tarihini geriye çekerek emeklilik yaşınızı öne alabilir.
Yurt dışında çalıştığım süreleri borçlanabilir miyim?
Evet, Türkiye’de sigortalı olmadan yurt dışında geçen çalışma süreleri belirli şartlar dahilinde borçlanılabilir ve sigorta gün sayısına eklenebilir.
Geriye dönük sigorta borçlanması için ödeme süresi nedir?
SGK tarafından hesaplanan borçlanma tutarı, belirlenen süre içinde ödenmelidir. Ödeme yapılmazsa borçlanma hakkı kaybedilebilir.
Geriye dönük sigorta borçlanması için en güncel şartlar nelerdir?
Borçlanma şartları dönemsel olarak değişebileceğinden, en güncel bilgileri SGK’nın resmi internet sitesinden veya en yakın SGK merkezinden öğrenmek en doğru yöntemdir.
Geriye dönük sigorta ödemesi emekliliğe nasıl katkı sağlar?
Eksik prim günlerinizi tamamlayarak emeklilik şartlarını yerine getirebilmenize olanak tanır. Ayrıca askerlik borçlanması gibi bazı borçlanma türleri emeklilik yaşınızı öne çekebilir.
